Είναι παράπονό μου που το μοναδικό συγκεκριμένο θέμα συζήτησης σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι το εξεταστικό, το οποίο βέβαια επηρεάζει και το Λύκειο. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχουν γίνει πρόσφατα αρκετές αλλαγές, οι οποίες πιθανόν να μη λειτουργούν ιδανικά, απαντούν όμως άμεσα σε υπαρκτά προβλήματα: το ότι πολλοί γονείς έχουν βαρύ ωράριο εργασίας (ολοήμερα σχολεία), το ότι οι Έλληνες μαθητές μαζικά παρακολουθούν φροντιστήρια (ενισχυτική διδασκαλία), το ότι το απολυτήριο Λυκείου δεν προσφέρει τίποτα ουσιαστικό, ενώ τα Τεχνικά Λύκεια ήταν υποβαθμισμένα (αναδιάρθρωση της τεχνικής εκπαίδευσης). Ευτυχώς τώρα τελευταία συζητείται και το απαράδεκτο καθεστός του ασύλου εγκληματιών στα Πανεπιστήμια. Οι μεγαλοδημοσιογράφοι φυσικά αγνοούν ότι όταν οι τραμπούκοι δέρνουν έναν Πρύτανη, αυτός δεν τυγχάνει της προστασίας (και αστυνομικής) που απολαμβάνουν οι ίδιοι, άρα είναι και δύσκολο να εκφραστεί δημόσια κατά του ασύλου. Οι λιγοστοί καθηγητές που το τόλμησαν, καναδυό βδομάδες μετά είτε βρέθηκαν στο νοσοκομείο, είτε βρήκαν τα γραφεία τους γυαλιά καρφιά. Σκεφτείτε ενδεικτικά ότι πενήντα επιστημονικά βιβλία κοστίζουν μερικές χιλιάδες ευρώ.
Σχετικά με το εξεταστικό, θα ήθελα να ξεκινήσω με μερικές διαπιστώσεις, τις οποίες η οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη:
(1) Ο καημός κάθε οικογένειας είναι το παιδί να περάσει στο Πανεπιστήμιο. Επομένως το όποιο εξεταστικό σύστημα καθορίζει και τον προγραμματισμό της προετοιμασίας του παιδιού για αυτό.
(2) Το μεγαλύτερο αυτή τη στιγμή κεφάλαιο των ελληνικών πανεπιστημίων είναι οι προπτυχιακοί φοιτητές. Εκτός από πολύ λίγες εξαιρέσεις που επιλέγουν εξαρχής ξένα Πανεπιστήμια, μόνο οι αποτυχόντες των πανελληνίων κατευθύνονται στο εξωτερικό. Αντίθετα, για έναν μεταπτυχιακό φοιτητή ή για έναν επίδοξο καθηγητή πρώτη προτεραιότητα είναι ένα καλό Πανεπιστήμιο στην Ευρώπη, ή στην Αμερική. Άρα και το κράτος θα πρέπει να διαχειριστεί σωστά (και αξιοκρατικά) αυτό το σημαντικό κεφάλαιο.
(3) Ο μόνος αξιοκρατικός θεσμός στην Ελλάδα είναι οι πανελλήνιες. Ούτε και ο θάνατος δεν είναι πια (ή ακόμα) αξιοκρατικός. Οι λιγοστές καταγγελίες δεν αναιρούν αυτόν τον κανόνα.
(4) Οι πανελλήνιες ήταν ο μόνος λόγος που αρκετοί συμμαθητές μου ενδιαφέρθηκαν για το σχολείο. Άνθρωποι που δεν έδιναν μία για το ποια ήταν η Ηλέκτρα, ή για το τι είναι ισοσκελές τρίγωνο, ξαφνικά απαντούσαν στο τηλέφωνο "Δεν μπορώ να έρθω για μπάσκετ, γιατί έχω να διαβάσω."! Η διαδικασία έχει βέβαια άγχος, αλλά αποδεικνύεται, νομίζω, στο τέλος ευεργετική.
Με βάση το (1), απορρίπτεται η απλοϊκή σκέψη ότι οι πανελλήνιες θα πρέπει να είναι αποκομμένες από το Λύκειο. Αυτό στο οποίο καταλήγει ένα τέτοιο μέτρο είναι κανείς να μη δίνει σημασία στο σχολείο (βλέπε (4)), και οι γονείς να ξοδεύουν όλο και περισσότερα σε φροντιστήρια. Με βάση τα (2-3) επίσης απορρίπτω την άποψη ότι τα πανεπιστήμια θα πρέπει από μόνα τους να αποφασίζουν για το ποιους φοιτητές θα δεχτούν. Σύμφωνοι, να έχουν λόγο στο εξεταστικό και στο πόσους φοιτητές θα δεχτούν, οι πανελλήνιες όμως δεν πρέπει να διαλυθούν.
Αποφοίτησα από το Λύκειο το '99, και έτσι ανήκω στην τελευταία χρονιά της γεννιάς των Δεσμών. Από τότε, έπειτα από ποικίλους πειραματισμούς, επανήρθαμε στο αρχικό περίπου σύστημα, με μερικές όμως σημαντικές τροποποιήσεις:
(α) Τα μαθήματα έγιναν 6 από 4 που ήταν πριν. Έτσι η αποτυχία σε ένα μάθημα δε σε καταδικάζει, ούτε όμως υποχρεούσαι να ασχολείσαι με αντικείμενα πολύ μακριά από το επιστημονικό σου ενδιαφέρον.
(β) Δε γίνεται να κατοχυρώνεις τη βαθμολογία σε συγκεκριμένα μαθήματα. Αν θες να ξαναδώσεις πανελλήνιες, εξετάζεσαι σε όλα τα μαθήματα εκ νέου. Αποφεύγεται με αυτόν τον τρόπο η αδικία λόγω της άνισης δυσκολίας των θεμάτων από χρονιά σε χρονιά. Επιπλέον, οι όλο και λιγότεροι νέοι μπαίνουν γρηγορότερα στην αγορά εργασίας.
(γ) Αποκαταστήθηκε η αδικία της Β' Δέσμης, με τις ιατρικές σχολές. Λόγω των υψηλών βάσεων, πολλοί έξυπνοι μαθητές αποτύγχαναν και κατά κανόνα αναζητούσαν την τύχη τους στο εξωτερικό. Τώρα υπάρχουν περισσότερες επιλογές και είναι πιο σπάνιο για έναν έξυπνο μαθητή να εγκλωβιστεί (βλέπε (2)).
(δ) Δεν εξετάζεται πλέον η έκθεση, η οποία αντικαταστάθηκε από κάποια εξέταση επάνω στην ελληνική γλώσσα. Η αντίφαση του να εξετάζεσαι σε ένα μάθημα που δε διδάσκεται στο σχολείο εγκαταλείφθηκε. Εμένα θα μου φαινόταν καλύτερο να διδασκόταν η έκθεση στο σχολείο, αλλά καταλαβαίνω ότι υπάρχουν αρκετοί λόγοι και για την απόφαση αυτή που Υπουργείου.
Η γνώμη μου είναι ότι το εξεταστικό σύστημα είναι αυτή τη στιγμή καλό. Θα μπορούσε να βελτιωθεί με μερικές ήπιες παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, τα μαθήματα των πανελληνίων για τη Γ' Λυκείου θα μπορούσαν να ξεκινούν από τον Ιούλιο, αντί για το Σεπτέμβριο. Αυτή είναι άλλωστε η τακτική όλων των φροντιστηρίων, και μόνο έτσι θα μπορούσε το σχολείο να τα αντικαταστήσει.
Η πραγματική όμως παθογένεια του συστήματος βρίσκεται μετά τις πανελλήνιες. Και κυρίως στον απαράδεκτο θεσμό των μεταγραφών. Ο αριθμός των εισακτέων στην Ιατρική Αθηνών από 300 μέσω πανελληνίων εκτοξεύεται στους 1000, στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς του Μετσοβίου από 200 σε 400-500 κ.ο.κ. για να μιλήσω μόνο για τις σχολές με τις οποίες είχα άμεση επαφή. Μάλιστα, όταν ήμουν ακόμη φοιτητής έγινε γνωστό σκάνδαλο παράνομης μεταγραφής δύο φοιτητών στη σχολή μου, οι οποίοι δεν είχαν περάσει σε καμία σχολή! Κατάφεραν όμως να αποδείξουν ότι είχαν περάσει στην αντίστοιχη σχολή της Πάτρας και ότι ικανοποιούσαν και τις υπόλοιπες νόμιμες προϋποθέσεις. Υπάρχει και περίπτωση συμμαθητή μου χωμένου στο τότε κυβερνών κόμμα, που πέτυχε τη μεταγραφή του σε άλλη πόλη χωρίς να ικανοποιεί κανένα από τα νόμιμα κριτήρια. Καταλαβαίνετε ότι με τον τρόπο αυτό οι καλύτερες ελληνικές σχολές υποβαθμίζονται, και το σύστημα εισαγωγής καταλήγει μη αξιοκρατικό.
Οι μεταγραφές θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να καταργηθούν ΕΝΤΕΛΩΣ. Αν θέλει το υπουργείο να πριμοδοτήσει συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, π.χ. πολύτεκνους, να δίνει ένα μπόνους στον τελικό βαθμό των πανελληνίων. Οπότε θα είναι ευκολότερη η πρόσβαση σε σχολή της πόλης στην οποία επιθυμεί ο υποψήφιος να σπουδάσει. Εάν δεν επιθυμεί να σπουδάσει σε άλλη πόλη, ας μη δηλώσει την αντίστοιχη σχολή στο μηχανογραφικό του. Επιπλέον, η εξέταση των δικαιολογητικών θα πρέπει να γίνεται σοβαρά και σε πολλά στάδια, από διαφορετικούς ανθρώπους, ώστε να είναι δυσκολότερη η παράκαμψη του συστήματος. Ξέρετε πόσοι γιατροί με "ανίατες ασθένειες" μας γιατρεύουν;
Ευχαριστώ για την υπομονή να διαβάσετε το post μέχρι τέλους. Θα επανέρθω με το τι συγκεκριμένο, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να αλλάξει στα ελληνικά Πανεπιστήμια.
